бір топ тйені алай айтады
Т?рт т?лік жырлары.Т?йе
М??алімні? аты ж?ні
Башиева А?бота
2 «Г» сынып
Саба?ты? атауы
Т?рт т?лік жырлары.Т?йе
Сілтеме
Ана тілі 2 сынып. С.Р.Рахметова,Б.Т.?абатай,Интернет
Жалпы ма?сат
О?ыту н?тижесі
Саба? бойынша м??алімні? жазбалары
Уа?ыты
О?ушыны? іс-?рекеті
?йымдастыру б?лімі
«Шатты? ше?бері»
Еш уайымды білмеймін
О?ушылар ше?берде т?рып та?па?ты айтады.
(Жыл?ы,т?йе,сиыр,?ой суреттері ар?ылы о?ушыларды топ?а б?лу)
О?ушылар 4 топ?а б?лінеді
1. «Ой ша?ыру»?дісі ар?ылы сиыр жырын жат?а айту
О?ушылар жырды м?нерлей отырып жат?а айтады.
?нтаспадан «Т?йе» жырын ты?дату
О?ушылар?а т?рт т?лікті? т?ресі «Т?йе» туралы ма?л?мат беру
О?улы?пен ж?мыс
«Т?йе» жырымен таныстыру
О?ушылар м?нерлеп,т?сініп о?иды.
І – топ
Т?йе ж?нінен істелетін б?йымдарды жаз.
ІІ – топ
ІІІ-топ
Т?йе терісінен жасалатын б?йымдарды ата.
ІV – топ
Сергіту с?ті О?ушылар интербелсенді та?тадан шырша биін к?рсету ар?ылы жатты?тыру.
Шы?армашылы? тапсырма
«Суретті ая?та» ойыны
Жина?тау
Сауалнама
5. Т?йені? жа?сы к?ретін ш?бі.
?р топ о?ушылары сауалнама?а жауап жазады
Ба?алау
Рефлекция
Саба?ты? та?ырыбы:
Т?рт т?лікті? бірі- Т?йе
Жалпы ма?сат:
Сілтеме:
?дебиеттік о?ыту. М??алімдерге арнал?ан н?с?аулы. Видео.
О?у н?тижелері:
Жырдан т?йені? пайдасы туралы деректерді аны?тап айта алады
Негізгі идеясы:
?діс т?сілдер:
Формативті ба?алау (О?Б)
Дерекк?здері:
Тапсырма т?рлері
Тапсырмалар ж?йесі
О?ушылар?а психология-лы? ахуал ту?ызу.
Тренинг: «Жылулы? сезімі» (О?ушылар бір- біріне ысты? тілектер жолдайды)
Жа?сы к??іл к?йлі атмосфераны орнату ар?ылы саба?ты? ма?саты таныстырылады
1)Білу.
?й тапсырмасын с?рау.
Д?птермен ж?мыс тексеру
Суреттен сипаттама жасайды, ойларын д?леледейді.
Жазбаша с?ра??а жауап алу.
?ткен саба? пен жа?а саба?ты байланыстыру.
Иір-иір денесі, Сахараны? кемесі.
?ыс?аша тол?аныс ж?мысы
Интерактивті та?тадан Видео «Т?йе»
О?ушылар видео?а байланысты т?сінгендерінен ой тол?айды.
2) Т?сіну.
Сергіту с?ті:
О?улы?та берілген жырды? мазм?нын т?сіндіру.
Жырды? шума?тарынан т?ртіп алу.
1 топ: Ж?рісі (Ма?- ма? бас?ан, ая?тарын те? бас?ан)
2 топ: Ба?ырауы? демесе?
3 топ: Ш?к дегенде бы? деген,
?зіндік ж?мыс. Д?лелдейді
Топты? ж?мыс 1.Сипаттайды
Біріні? білімін бір толы?тырады.
4) Талдау.
1 топ: Т?йені? ж?нінен жасалатын б?йымдар
3 топ: Т?йе терісінен істелетін б?йымдар
5 Жина?тау.
Д?птермен ж?мыс ж?ргізеді
?з бетімен ж?мысты орындайды.
С. С?ра?тар дайындайды.
Де?гейлік тапсырма ж?мысы
6) Ба?алау.
Сендер саба?тан нені біліп шы?ты?дар?
«Мен де жары? ж?лдызбын!»
Балалар жауаптарын айтады.
Жырды м?нерлеп жаттап келу
Рефлексия «К?н мен т?н»
Сыныбы: 2«А» сынып Бала саны- 23
Төрт түліктің бірі- Түйе
Оқушыларға түйе төрт түлік малдың бір түрі туралы түсінік беріп, пайдасын анықтатуға үйрету
Жырдан түйенің пайдасы туралы деректерді анықтап айта алады
Ақпарат көздері, қолданатын материалдар:
Төрт түлік малдың адам өміріндегі үлесінің тиімділігін білгізу
Диалог әңгіме(Жаңа әдіс-тәсіл), Видео (АКТ), Эссе (СТО)
Тыңдап отырған үштік, « Әуен диктафонда» (АКТ)
Формативті бағалау (ОүБ)
Оқулықтан алынған тапсырмалар, материалдар, ғаламтордан алынған видео мәліметтер.
Мұғалімнің іс әрекеті
Оқушыларға психология-лық ахуал туғызу.
Тренинг: «Жылулық сезімі» (Оқушылар бір- біріне ыстық тілектер жолдайды)
Айран, Қаймақ, Ірімшік тағамдары арқылы 3 топқа бөлгізу.
Жақсы көңіл күйлі атмосфераны орнату арқылы сабақтың мақсаты таныстырылады
Үй тапсырмасын сұрау.
1.Жырдан сиыр малының қандай пайдасы туралы оқып білдік?
Дәптермен жұмыс тексеру
Үйге берілген тапсырмадан сиыр жырын мәнерлеп оқып өтеді.
Суреттен сипаттама жасайды, ойларын дәлеледейді.
Жазбаша сұраққа жауап алу.
«Сиыр» тақырыбында жазылған әңгімелерін оқыту.
Бірін бірі бағалау
Өткен сабақ пен жаңа сабақты байланыстыру.
Жұмбақ шешу арқылы төрт түліктің қай түрін бүгін өтетінін өздері қорытындылап ойлап табады.
Иір-иір денесі, Сахараның кемесі.
Шөлге шыдап бағады.
Қысқаша толғаныс жұмысы
«Түйені» сипаттату Класстер құрғызу
Интерактивті тақтадан Видео «Түйе»
Әр топ түйеге сипаттама жасап өтеді Мысалы: Сүйкімді жануар.Екі өркеші бар. Төлі ботақан. Сүті шұбат. Шөлге төзімді. Биік жануар. Аяқтары жалпақ. Тікенек шөптер жейді.
Оқушылар видеоға байланысты түсінгендерінен ой толғайды.
«Қара жорға» биі қимылмен көрсетіп өткізу
Оқулықта берілген жырдың мазмұнын түсіндіру.
Жырдың шумақтарынан түртіп алу.
1 топ: Жүрісі (Маң- маң басқан, аяқтарын тең басқан)
2 топ: Шудасы, өркеші (Екі өреші шаң басқан, шудаларын шаң басқан)
3 топ: Жейтін шөптері (Алабота, ащы қурай, теріскен)
1 топ: Нар жолында жүк қалмас.
2 топ: Бақырауық демесең
Бағалы көлік түйе ғой.
3 топ: Шөк дегенде бық деген,
Шешіп үйін жүктеген.
Өзіндік жұмыс. Дәлелдейді
Топтық жұмыс 1.Сипаттайды
«Тыңдап отырған үштік»
«Нар жолында жүк қалмас» мағынасын ашу мақсатында сыни тұрғыдан ойлауға ұсыну.
«Екі жұлдыз бір тілек» Әр топтың сөйлеу шеберлігіне баға беріп өтеді
Бірінің білімін бір толықтырады.
Бірін бірі бағалау
«Түйенің пайдасын өмірмен байланыстырту»
1 топ: Түйенің жүнінен жасалатын бұйымдар
2 топ: Түйе сүтінен әзірленетін тағамдар
3 топ: Түйе терісінен істелетін бұйымдар
Топтық әңгіме жүреді
«Түйенің- адамға зор пайдасы» шағын әңгіме жазғызу
Жырды әуенмен айту
Дәптермен жұмыс жүргізеді
Өз бетімен жұмысты орындайды.
А. Ботақанның суретін салу, жұмбақ құрайды
С. Сұрақтар дайындайды.
Ұялы телефонмен жырды әуенге салып диктафонға жазады.
Алған білімдерін қорытып дәлелдеп жазады
Деңгейлік тапсырма жұмысы
Сендер сабақтан нені біліп шықтыңдар?
«Мен де жарық жұлдызбын!»
Балалар жауаптарын айтады.
Топтық, жұптық, өзін- өзі бағалау.
Түйе малына қатысты мақалдар жазып келу, альбомдар әзірлеуге.
Жырды мәнерлеп жаттап келу
Рефлексия «Күн мен түн»
Маған бүгінгі сабақ өте қызықты, көңілді өтті.
Бүгін маған сабақ қызықсыз, көңілсіз болды. Түн
Ана тілінен саба? жоспары.Та?ырыбы:»?лек» 4-сынып
№2 ЖОББ мектебіні?
Бастауыш сынып м??алімі:
?азан?апова Манар Ш?ку?ызы
Сынып: 4 «?»
К?ні: 17.02.2015 ж
Саба? жоспары: ана тілі п?ні Сыныбы: 4 «?»
Міндеттері:
Саба? типі:. Жа?а саба?
Саба? т?рі: Зерттеу саба?ы
К?тілетін н?тиже: та?ырыпты о?и отырып, о?ушылар:
— м?тінді талдай алады;
— та?ырып бойынша т?сінгенін айта ж?не т?сіндіре алады;
— алын?ан а?паратты интерпретациялай алады;
— т?йеге т?н белгілерді топтап айта алады.
ТАПСЫРМАЛАР: 1. Бейнефильм туралы к?ргендерін с?ра? –жауап ар?ылы талдау.
3. Фишбоун сызбасы ар?ылы б?лікті мазм?ндау.
4. Автор?а кластер толтыру.
Ана тілі кітабы. Авторы С.Рахметова., Алматы «Атам?ра»2011 жыл.
Саба? кезе?дері
Уа?ыты
М??алімні? іс-?рекеті
О?ушыларды? іс-?рекеті
Ба?алау
БІЛУ
Психологиялы? к??іл-к?йді реттеу. Ма?саты: жа?ымды эмоция орнату.
М??алім о?ушылар?а с?ттілік тілейді:
К?ннін шуа?ындай жылу тілеймін.
Таудай талап тілеймін.
Топ?а б?ліну
«Т?стер» ар?ылы ша?ын топ?а б?лу.
1-топ «Бота», 2-топ- «Бура», 3-топ-«Аруана», 4-топ- «Тайла?».
1.Бейнефильм не туралы?
4.Т?йе туралы нені білді??
Жа?а саба?.
Т?стер ар?ылы топ?а б?лінеді.
Ауызша с?ра?тар:
1.Бейнефильм не туралы?
4.Т?йе туралы нені білді??
кері байланыс жасап, у?ж ту?ызу.
Т?сау кесер б?лімі
Т?СІНУ
М?тінмен ж?мыс:1.М?тінді дауыстап о?ып шы?у.
2.С?здікпен ж?мыс жасау.Т?сініксіз с?здерді т?ртіп алу.?лекті? ма?ынасын айтып т?сіндіру.
5. Ж?птарымен талдау,топта талдау.
Б?ліктер:
3.?лекті? ата?а ба?ынуы.
4.?лекті? со?дарынан еруі
Ж?лдызша,т?ртб?рыш,?шб?рыш ар?ылы топтар бір-бірлерін ба?алады.
Негізгі б?лім
?ОЛДАНУ
2мин
ТАЛДАУ
Автор туралы т?сіндіріп,?мірімен таныстыра кету.
М.?алдыбаев 1939 ж Шымкент обл.Ле?гір ауданы Совет колхозында д?ниеге келді.А?ын, жазушы
«Ойлан-ж?птас-б?ліс» стратегия. Ма?саты:
Тапсырма орындау. Постер жасау.Топты? атына да то?талу.
2-топ: Т?йені? суретін салу. Ма?ал –м?телдер айту.
С?ра?тар:
1.Т?йелерді? жейтін ш?бі?
4.?лек атай?а неге ба?ынды?
5.М?лкібай ата бірге бармаса не болар еді?
Себептер:
2.Кішкентай денелі М?лкібай ата айдап келеді.
Д?лелдеме:
1.Айбары с?мды?,кісіге шабады.
2.Ауыл адамдары мінсе,со?ым?а сойса.
Тапсырма орындау.Постер жасау.
Басбарма? ар?ылы ба?алайды.
Сергіту с?ті.2-мин
?орытынды б?лім
Жина?тау
4 мин
БА?АЛАУ
?й ж?мысын жазу.
Чемодан(?лпек туралы к?п м?лімет алдым)(жасыл)
Шы?армашылы? тапсырма.Т?йені? т??ым т?рлерін біліп келу.
Т?йіні? ж?нінен істелетін б?йымдар
Т?йені? терісінен жасалатын б?ымдар
Т?рлі т?сті стикерлерді жапсырады
Топ басшысы ба?алау пара?ымен ба?алайды.
?паймен ба?алау.3?пай «5»
Ашы? саба?
Сынып: 4 «?»
Та?ырыбы: «?лек»
2015 о?у жылы
Просмотр содержимого документа
«Ана тілінен саба? жоспары.Та?ырыбы:»?лек» 4-сынып »
Бастауыш сынып мұғалімі:
Қазанғапова Манар Шәкуқызы
Сабақ жоспары: ана тілі пәні Сыныбы: 4 «Ә»
Тақырыбы: Мамытбек Қалдыбаев «Үлек»
Мақсаты: Оқушыларды М.Қалдыбаевтың өмірі жайлы әңгімемен таныстыру. Үлек туралы ұғымдарын кеңейту.
негізгі кейіпкерлерді айқындай отырып, идеяның мазмұнын түсінуге қол жеткізу;
өз бетімен білім алу іскерлік дағдыларын қалыптастыруға жағдай жасау;
өз ойын әдеби тілмен өрнектей білуге машықтандыру.
Сабақ типі:. Жаңа сабақ
Сабақ түрі: Зерттеу сабағы
Сабақтың ұйымдастыру формасы: жеке, жұптық және топтық, фронтальді жұмыс
Қолданатын әдіс-тәсілдер: түсіндіру, талдау, сипаттама беру, әңгімелеу, көрнекілік, практикалық, проблемалық, зерттеу, шығармашылық іс – әрекет, «Ойлан-бөліс-талқыла», «Адасқан сөздер», «Фишбоун» сызбасы.
Күтілетін нәтиже: тақырыпты оқи отырып, оқушылар:
— мәтінді талдай алады;
— тақырып бойынша түсінгенін айта және түсіндіре алады;
— әңгіме мазмұны мен идеясына сай өз пікірін айта алады;
— алынған ақпаратты интерпретациялай алады;
— алған білімдерін өмірмен байланыстыра алады;
— түйеге тән белгілерді топтап айта алады.
Қолданатын құралдар: АҚТ (түйе туралы бейнетаспа),маркер, плифчарт, А-2 қағазы, стикерлер, смаиликтер, видео, фотоапарат,бағаллау
ТАПСЫРМАЛАР: 1. Бейнефильм туралы көргендерін сұрақ –жауап арқылы талдау.
3. Фишбоун сызбасы арқылы бөлікті мазмұндау.
4. Авторға кластер толтыру.
5. «Адасқан сөздер» әдісі арқылы мәтіннің ішінен керекті сөздерді тауып қою.
6. Сабақта алған әсерлерін қорытындылалау.
Ана тілі кітабы. Авторы С.Рахметова., Алматы «Атамұра»2011 жыл.
Психологиялық көңіл-күйді реттеу. Мақсаты: жағымды эмоция орнату.
Сәлеметсіздер ме, құрметті оқушылар және бүгінгі сабағымыздың қонақтары.
Мұғалім оқушыларға сәттілік тілейді:
Күннін шуағындай жылу тілеймін.
Қажымас қайрат тілеймін.
Таудай талап тілеймін.
«Түстер» арқылы шағын топқа бөлу.
Мақсаты: серіктестік қарым-қатынас жасауға ыңғайлы орта құру.
1-топ «Бота», 2-топ- «Бура», 3-топ-«Аруана», 4-топ- «Тайлақ».
1.Ой қозғау. Түйе туралы бейнефильм көрсету.
Ауызша сұрақтар: (Топтар бір-біріне қояды)
1.Бейнефильм не туралы?
2.Түйе қандай жануар?
3.Түйенің төлі қалай аталады?
4.Түйе туралы нені білдің?
Олай болса бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: «Үлек».Үлек туралы түсінік беру.(планшет не ноудбуктан үлектің мағынасын ашу)
Түстер арқылы топқа бөлінеді.
1.Бейнефильм не туралы?
2.Түйе қандай жануар?
3.Түйенің төлі қалай аталады?
4.Түйе туралы нені білдің?
Оқушылар мұғалімнің қойылған сұрақтарына жауап беріп сабақ тақырыбын, мақсатын ашады
Қол соғу арқылы қолпаштау.
кері байланыс жасап, уәж туғызу.
Тұсау кесер бөлімі
Мәтінмен жұмыс:1.Мәтінді дауыстап оқып шығу.
2.Сөздікпен жұмыс жасау.Түсініксіз сөздерді түртіп алу.Үлектің мағынасын айтып түсіндіру.
3. Үлек мәтінін бөлікке бөлу.
4. Бөлімнің мазмұнына қарай бөліктерге ат қою.
5. Жұптарымен талдау,топта талдау.
Сен мені тыңдап отырдың ба, ал енді мен саған сұрақ қояйын.
2.Мүлкібай атаның түйелерді айдап әкелуі.
3.Үлектің атаға бағынуы.
4.Үлектің соңдарынан еруі
Жұлдызша,төртбұрыш,үшбұрыш арқылы топтар бір-бірлерін бағалады.
«Фишбоун» сызбасы бойынша әр топ өз бөлігін қысқаша мазмұндап айту.
«Фишбоун» сызбасы арқылы бөлікті қысқаша мазмұндау.
себептер
1 2 3 4
Автор туралы түсіндіріп,өмірімен таныстыра кету.
Тақтаға суретін ілу. Әр топ планшеттен іздей отырып жазып іледі.Ауызша айтып түсіндіре кетеді.
М.Қалдыбаев 1939 ж Шымкент обл.Леңгір ауданы Совет колхозында дүниеге келді.Ақын, жазушы
«Ойлан-жұптас-бөліс» стратегия. Мақсаты:
Тапсырма орындау. Постер жасау.Топтың атына да тоқталу.
1-топ: Мәтін бойынша үлекке сипаттама беру.
2-топ: Түйенің суретін салу. Мақал –мәтелдер айту.
3-топ: Түйені сипаттау. Түйенің қасиеті айту.
4-топ: Тақырыпқа байланысты сөзжұмбақ құрастыру.
1.Түйелердің жейтін шөбі?
2.Түйелер қыс бойы қайда түнейді?
3.Балалар неге үлектен қорықты?
4.Үлек атайға неге бағынды?
5.Мүлкібай ата бірге бармаса не болар еді?
2.Кішкентай денелі Мүлкібай ата айдап келеді.
3.Үлек атаға бағынады.
1.Айбары сұмдық,кісіге шабады.
2.Ауыл адамдары мінсе,соғымға сойса.
Тапсырма орындау.Постер жасау.
Басбармақ арқылы бағалайды.
Стикерге «Екі жұлдыз бір ұсыныс» жазып жасалған жұмыстарға жапсырады
Қарлығаш әуенімен қимылдар жасау.
Мәтін бойынша «Адасқан сөздер» әдісі бойынша орындау.(Бөліктер бойынша табады)
1-топ: Қыс түсісімен ауыл адамдары түйелерін изен, жусан секілді сар шөбі мол Бозоба,Сарапан,Тасқұдық жазығына айдап тастайды.
2-топ: Содан қойшы, ертесіне Мүлкібай атамыз біраз баланы жинап алып,екі түйеге үш-үштен мінгестіріп,жазыққа беттеді.
3-топ:Үлек бақырып,теріс айналып, басын төмен салып,кінәлі баладай қашып жүр.
Үлек туралы өздері бүгінгі сабақта алған әсерлері туралы бағалайды.
Ет тартқыш (Әлі де үлпек туралы ой елегімнен өткіземін) (сары)
Чемодан(Үлпек туралы көп мәлімет алдым)(жасыл)
Себет (Үлпек туралы әлі де мәлімет жинастыруым керек) (көк)
Шығармашылық тапсырма.Түйенің тұқым түрлерін біліп келу.
Жасына қарай атауларын
Түйінің жүнінен істелетін бұйымдар
Түйе сүтінен әзірленетін тағам
Түйенің терісінен жасалатын бұымдар
Түрлі түсті стикерлерді жапсырады.
Топ басшысы бағалау парағымен бағалайды.
Ұпаймен бағалау.3ұпай «5»
2 ұпай «4», 1ұпай «3»(бағалау критериі болады) 14 ұрай «5»,10 ұпай-«4», 8- ұпай –«3».
Павлодар қаласының №2 жалпы орта білім беру мектебі
Мұғалім: Қазанғапова Манар Шәкуқызы
Түйенің қолғүйреіліп, түлік қатарына қосылғанына біздің дәуірімізге дейін бес мың жыл шамасындай мезгіл болған. Міне, содан бері өткен жеті мың жылдай уақыт ішінде түйе шөлейт жерді мекендеген елдің ең қолайлы көлігіне айналды.Түйенің негізгі шыққан жері Солтүстік Америка деп саналады.
Қазіргі уақытта түйенің бұл түрлері Африкада, Орта Азия мен Батыс Азия мен Батыс Америкада да бар.Түйенің екі түрі бар. Мұның біреуі қос өркешті, екіншісі нар (жалғыз немесе сыңар өркешті түйе).
— Біз бүгін Мамытбек Қалдыбаевтың «Үлек» әңгімесімен танысамыз
— Үлек туралы естулерің бар ма?
Автор туралы мағлұмат беру.
Үлек туралы мағлұмат беру
Үлек — сыңар өркеш түйенің (аруананың) ұрпағы. Шоқтығына дейінгі биіктігі 183 см, тұрқы 155 см, салмағы айыр түйеден жеңілдеу, мойны ұзын әрі жіңішке, қамыттығының жүні бұйра, тамағының асты мен желке жүні қалың әрі шудалы. Үлек өте жүрдек әрі ұшқыр.
Мамытбек Қалдыбаев 1939 жылы 9 наурызда Оңтүстік Қазақстан облысы, Төлеби ауданы «Совет» ұжымшарына қарасты «Қызылжалау» ауылында туған. Шымкент қаласындағы техникалық училищені, педагогика институтының филология факултетін бітірген. Жамбыл облысы, Қордай ауданында мұғалім болған.
М. Қалдыбаевтың «Қанат қақты», «ол неге ұялды», «Айна», «Мерей», «Ақжайық әуендері», «Ай туып келеді», «Жолдар шақырады» т.б кітаптары шыққан.
Мәтін бойынша үлекке сипаттама беру.
Түйенің суретін салу.
Мақал –мәтелдер айту.
Түйені сипаттау. Түйенің қасиетін айту.
Тақырыпқа байланысты сөзжұмбақ құрастыру.
«Фишбоун» сызбасы арқылы мазмұндау
Үлек — сыңар өркеш түйенің (аруананың) ұрпағы. Шоқтығына дейінгі биіктігі 183 см, тұрқы 155 см, салмағы айыр түйеден жеңілдеу, мойны ұзын әрі жіңішке, қамыттығының жүні бұйра, тамағының асты мен желке жүні қалың әрі шудалы. Үлек 5 — 6 жасында қаңтардан сәуірге дейін келеге түседі, бұл кезде жемшөпті аз жеп, ашуы бойына сыймай күркірейді. Келеге түсу кезінде оны ұрып-соғуға болмайды, аса кекшіл, адамға шабуы мүмкін. Әбден жараған кезде тұсап, байлап ұстамаса, өзара таласып, бірін-бірі тамақтап, күре тамырларын қиып, тізелерін кеміреді, жеңгені жеңілгенін төсімен жаншып өлтіруі мүмкін. Ыстық түсе жыныс безінің қызметі бәсеңдеп, мүлде жуасып қалады. Үлек өте жүрдек әрі ұшқыр.
Қалдыбаев Мамытбек
Мамытбек Қалдыбаев 1939 жылы 9 наурызда Оңтүстік Қазақстан облысы, Төлеби ауданы «Совет» ұжымшарына қарасты «Қызылжалау» ауылында туған. Шымкент қаласындағы техникалық училищені, педагогика институтының филология факултетін бітірген. Жамбыл облысы, Қордай ауданында мұғалім болған.
1964-65 жылдары әскер қатарында қызмет етті. 1970-78 жылдары Алматы облыстық «Жетісу» газеті редаксиясында, кейін «Мәдениет және тұрмыс» журналында еңбек етті. Қазір Қазақ Мемлекеттік университетінде оқытушы, филология ғылымының кандидаты.
М. Қалдыбаевтың «Қанат қақты», «ол неге ұялды», «Айна», «Мерей», «Ақжайық әуендері», «Ай туып келеді», «Жолдар шақырады» т.б кітаптары шыққан.
Алматыда тұрады.
Оның терісі, жүні, сүті өте пайдалы. Сүтінен шұбат, қымыран сияқты сусындар дайындайды. Түйе сүтінің емдік қасиеттері бар, бірнеше ауруға ем.
Терісінен аяқ киім тігеді, таспа, қайыс жасаған, ер қаптайды. Жүнінен жылы киімдер тоқиды, көрпеге салады. Түйе 30-40 жылға дейін өмір сүреді. Маңғыстау, Қызылорда облыстарында түйе шаруашылығымен айналысады.
үйенің өзінің бірнеше түрі болады.
Түйе Аруана – сыңар яғни жалғыз өркешті түйе.
Аруана айыр түйеден гөрі ыстыққа төзімді, сүті де мол (екі- үш есе) бірақ жүні аз болады. Аруана (сыңар өркешті түйе) Қазақстанда Атырау облысында ғана өсіріледі.
«Мал өсірсең, түйе өсі, пайдасы оның көл – көсір» демекші түйе күніне 40-50 шақырым жүреді. Түйе малының атасыОйсылқара екі жылда бір боталайды. Түйенің төлін не деп атаймыз? (Суретін көрсету)
Негізі түйе түбіті мен шудасы – тоқыма өнеркәсібі үшін таптырмайтын шикізат. Еті ем, шұбаты – шипа.
Түйенің қолға үйретіліп, түлік қатарына қосылғанына біздің дәуірімізге дейін бес мың жыл шамасындай мезгіл болған. Міне, содан бері өткен жеті мың жылдай уақыт ішінде түйе шөлейт жерді мекендеген елдің ең қолайлы көлігіне айналды.
Түйенің негізгі шыққан жері Солтүстік Америка деп саналады. Қазіргі уақытта түйенің бұл түрлері Африкада, Орта Азня мен Батыс Азия мен Батыс Америкада да бар.
Түйенің екі түрі бар. Мұның біреуі қос өркешті, екіншісі нар (жалғыз немесе сыңар өркешті түйе). Қос өркештің таза қандысын — бактриан, нардың таза қандысын — дромадер деп атайды. Ал бактрианның биіктігі (өркешінің арасынан) 178 см, тұрқы 158 см, жүні қара қоңыр, дромадердің биіктігі (шоқтығынан) 210 см, тұрқы 155 см, жүнінің түсі қызыл сұр келеді. Түйенің күйіс қайыратын басқа жануарлардан бір айырмашылығы үстіңгі жақ сүйегінде екі күрек тіс болады, өт қабы жоқ.
Жасында жақсы бағылып, күтілген түйе қыстық азығын денесі мен өркешіне жияды. Қыста ұзақ шөп жемей, су ішпеген кездерінде сол бойындағы жинаған майымен күнелтетін де қасиеті бар. Күші жағынан ол ат пен өгізден әлдеқайда мықты.. Ол әбден бабына келген соң аузынан ақ көбігін шашып, шайырланған желкесін иығына соғып, артқы екі санының арасын құйрығымен ерсілі-қарсылы сабалап, тыныш таппайды. Мұндай бура кісіге қарай айбат шегеді. Ол кездері өте хауіпті болады. Осындай кісі алатын бура жарамастан он күн бұрын аузына темірден құрсау салып, байлап қойылады. Бұл салынған құрсау бураның шабыты қайтқан кезінде барып, аузынан алынып, байлауынан босатылып жіберіледі.
. Боталы түйе күніне он екі рет сауылады. Түйенің сүтінен шұбат ашытылады. Ол адамның денсаулығына бірден-бір пайдалы. Түйе жүні сәуір, мамыр айларында күзеледі.
Түйе ботасын он бес, он сегіз ай емізеді. Екі жылда бірақ рет боталайды. Асыл тұқымды тұйе отыз-қырық жасқа дейін жасайды.
Түйе қазақтың көшіп-қонуы мен қара шаруасы үшін ертеден-ақ пайдалы көлік екені мәлім. Түйе жолсыз шөл жерлерде жүретін «қара жердің алып кемесі» атанған күшті, шөлге шыдамды, сенімді көлігіне айналған.
Халқымыз түйені өскен жеріне, өсірген еліне, берген кісінің атына, тұқымдарына, күшіне, дене бітісіне, түсіне, бас, құйрық, өркешіне, жасына тағы басқадай ерекшеліктеріне қарай әр түрлі атаған.
Түйенің тұқым түрлері
Ежелден мал өсіруді етене кәсіп қып кеткеп халқымыз түйе шаруашылығын өркендетуде де тұқымына, күштілігіне, түсіне қарай оны төмендегідей екіге бөліп айтатын болған.
— Жалғыз өркешті түйе.
— Қос өркешті түйе.
Жалғыз өркешті түйе, мұның өзі екіге бөлінеді:
— Жалғыз өркешті ұрғашы нар түйе.
— Жалғыз өркешті еркек нар түйе.
Қос өркешті түйе. Бұл да екіге бөлінеді:
— Қос өркешті інген түйе.
— Қос өркешті еркек түйе.